Pangeran
Mangkubumi kang asring kasebut Raden Mas Sujayana, Sunan Kabanaran, utawa Sri
Sultan Hamengkubuwana I iku, putrane Sri Susuhunan Prabu
Amangkurat Jawa (Sunan Amangkurat IV) saka Kasunanan Kartasura. Mula saka iku,
Pangeran Mangkubumi isih sedulur tunggal rama klawan Sunan Pakubuwana II (raja
Kasunanan Kartasura pungkasan utawa raja Kasunanan Surakarta I) kalawan Pangeran
Mangkunegara I kang peputra Raden Mas Said (Pangeran Sambernyawa).
Natkala timbul Perang Suksesi Jawa III
(1747-1757 Masehi), Pangeran Mangkubumi kang sinengkuyung dening Raden Mas Said
memungsuhan kulawan Sunan Pakubuwana II kang kabyantu dening Kumpeni. Memungsuhan
kang timbul krana Pakubuwana II cidra ing janji marang Pangeram Mangkubumi iku
paripurna sawuse Perjanjen Palihan Nagari taun 1757 (Babad Giyanti).
Natkala nindake perang, Pangeran Mangkubumi dumunung saka papan siji tumujweng papan liyane. Salah sawijine papan kang kapigunake dening Pangeran Mangkubumi kanggo pesanggrahan yaiku ing Gunung Gamping. Sawiji papan kang manggon ing Kapanewon Ambarketawang, Gamping, Sleman, Yogyakarta.
Situs
Gunung Gamping
Menawa nyaritake sejarah perange
Pangeran Mangkubumi tan bisa pinisahake kalawan Situs Gunung Gamping. Karana
sacedhake situs kasebut, ana pesanggrahane Pangeran Mangkubumi kalawan para
pendhereke. Panemu iki kasebut sajrone Babad
Giyanti. Naskah kuna anggitane Raden Ngabehi Yasadipura kang diterbitke
dening Namlose Penutsekap Budi Utama ing Surakarta (taun Je: 1846 utawa 1916
M).
Gunung Gamping uga duwe gegayutan kalawan
sejarah adeging Kraton Kesultanan Yogyakarta klawan Beteng Vredeburg. Karana
Gunung Gamping kang sekawit awujud pegunungan kapur kapigunake gampinge kanggo
bangun kraton sartane beteng kasebut.
Kejaba saka kuwi, Gunung Gamping uga kakedhuk
gampinge kanggo mutihake gula pair dening 19 pabrik gula ing jaman semana. Mula
saka iku ora mokal menawa Gunung Gamping kang tansah dijupuki gampinge iku saiki
mung kari petilasan. Dhuwure kurang luwih mung 10 meter.
Miturut para winasis, Gunung Gamping wis ana 40 yuta warsa kapungkur. Panemu kasebut dibukteke dening fosil-fosil laut kang wis nyawiji kalawan Gunung Gamping. Ana teori kang mratelake menawa gunung kasebut timbul sawus gesere lempeng Australia lan lempeng Eurasia.
Gunung
Gamping lan Ki Wirasuta
Kejaba duwe gegayutan kalawan adeging
Kraton Kesultanan Yogyakarta dalah Beteng Vredeburg, situs Gunung Gamping uga
ana sambungrapete klawan crita tutur Ki Wirasuta. Pendhereke Pangeran
Mangkubumi kang tiwas bebarengan bojo lan kaluwargane karana kejugrugan Gunung
Gamping.
Tiwase Ki Wirasuta kang saben sasi Sapar
dipengeti kanthi Upacara Tradisi Bekakak ing Kapanewon Gamping iku isih ana
sajrone pengelinge warga. Senajan tiwas ing Gunung Gamping, ana saperangan warga
percaya menawa Wirasuta manggon ing Gunung Puthuk, Balecatur, Gamping, Sleman,
Yogyakarta.
Saperangan warga uga percaya menawa Ki
Wirasuta duwe klangenan Dara Muluk. Saben bakal ana bebaya, Dara Muluk iku aweh
pepeling marang warga Balecatur kanthi suwara sawangan ngingking wayah wengi ing
angkasa. Anehe. Senajan krungu sawangane, nanging warga ora bisaa deleng wujude
Dara Muluk.
Miturut warga menawa sadurung dumadine Gempa Bantul 2006, keprungu suwara sawangane Dara Muluk ing wayah wengi. Nanging sabadane prastawa iku, crita kang magepokan kalawan Dara Muluk kaya ilang tanpa lari. Bareng ilange crita kang gegayutan kalawan swara drum band gaib kang sumbere saka kreteg Kali Duren kang ana satengahe dhusun Gejawan lan Kalimanjung.
Cathetan
Pamungkas
Akeh crita kang magepokan kalawan Situs
Gunung Gamping. Ora mung crita tutur, nanging uga crita sejarah kang
sesambungan kalawan Pangeran Mangkubumi. Mula saka kuwi, situs kang tan beda
kitab gumelar kasebut pantes dijaga kelestariane. Lingkungan situs uga tansah
dijaga murih resik engga sinawang asri.
Ngelingi dadi situs kang ngemot crita
tutur lan sejarah; Gunung Gamping pantes menawa dadi tujuan study tour dening para siswa, mahasiswa,
para sejarawan, sarta masarakat umum. Supaya situs kasebut tansah lestari lan
asri; instansi pemerintah kayata Dinas Pariwisata dalah Dinas Kebudayaan tansaha
nyawiji anggone asung kawigaten nyata.
Kanthi kawigaten kang nyata; situs
Gunung Gamping ora mung rame ditekani dening masarakat natkala Upacara Tradisi
Bekakak, nanging uga ing saben dina prei. Menawa Situs Gunung Gamping kasil
dadi tujuan wisata kang rame, ekonomi warga kang manggon ing sakiwa-tengene
situs kasebut bakal ngalami kemajuan. (Sri Wintala Achmad, panyerat buku sejarah
dan budaya Jawa, manggon ing Yogyakarta)
Sumber:
Achmad, Sri Wintala. 2016. Babad
Giyanti: Palihan Nagari dan Perjanjian Salatiga, Araska Publisher, Yogyakarta.
https://www.merdeka.com

Komentar
Posting Komentar